Rezonans magnetyczny u pacjentów ortodontycznych – tak czy nie?

Rezonans magnetyczny (MRI) to jedna z najdokładniejszych i najbardziej zaawansowanych metod diagnostycznych współczesnej medycyny. Pozwala na szczegółowe obrazowanie tkanek miękkich, co czyni go niezastąpionym narzędziem w diagnostyce wielu schorzeń. Jednak w ortodoncji często pojawia się pytanie o bezpieczeństwo przeprowadzania tego badania u pacjentów z aparatami ortodontycznymi. Odpowiedź na to pytanie jest kluczowe dla ortodontów i stomatologów, którzy chcą świadczyć swoim pacjentom kompleksową opiekę.

W niniejszym artykule, opierając się na opublikowanym w “Forum Ortodontycznym” wspólnym stanowisku Polskiego Towarzystwa Ortodontycznego (PTO), Polskiego Lekarskiego Towarzystwa Radiologicznego (PLTR) oraz Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego (PTS), przybliżymy najważniejsze aspekty związane z MRI u pacjentów ortodontycznych. Zbadamy, jakie wyzwania stwarza obecność aparatów ortodontycznych podczas rezonansu oraz jakie rekomendacje warto wziąć pod uwagę w praktyce.

Dodatkowo, osoby zainteresowane innymi aspektami diagnostyki obrazowej w stomatologii, zachęcamy do lektury innego artykułu pt.: RTG zęba – niezbędne informacje, który wyjaśnia, jak prawidłowo przygotować pacjenta do badania oraz na co zwrócić uwagę podczas jego wykonywania. 

Z tego artykułu dowiesz się:

1. Czy metalowe elementy aparatu mogą wpływać na jakość obrazu lub bezpieczeństwo pacjenta? 
2. Jak zachowują się różne materiały ortodontyczny w polu magnetycznym o wysokiej mocy, takim jak 1,5 tesli (1,5T) lub 3 tesli (3T)? 
3. Dlaczego rezonans magnetyczny 3T jest szczególnie przydatny w diagnostyce ortodontycznej?
4. Jakie są rekomendacje dotyczące usuwania ruchomych elementów aparatu przed badaniem MRI?
5. Jakie są potencjalne skutki termiczne i artefakty obrazowe związane z obecnością stałych elementów aparatu?
6. Jakie materiały ortodontyczne są najlepsze dla pacjentów regularnie poddawanych badaniom MRI?
7. Jakie obszary diagnostyczne szczególnie korzystają z wysokiej rozdzielczości obrazów MRI 3T?

MRI a pacjenci ortodontyczni – kwestie bezpieczeństwa

Badania rezonansu magnetycznego opierają się na wykorzystaniu silnych pól magnetycznych oraz fal radiowych do tworzenia szczegółowych obrazów tkanek wewnętrznych. Współczesne skanery MRI działają w polach magnetycznych o mocy najczęściej 1,5T lub 3T, gdzie wyższa wartość oznacza lepszą rozdzielczość obrazu, ale także potencjalnie większe oddziaływanie na metalowe elementy znajdujące się w ciele pacjenta.

Jak pole 3T wpływa na elementy ortodontyczne?

Stałe elementy aparatu:

Metalowe komponenty aparatów ortodontycznych, takie jak stalowe zamki, łuki czy ligatury, mogą powodować powstawanie artefaktów obrazowych – czyli zakłóceń, które zmniejszają czytelność obrazu w bezpośrednim sąsiedztwie tych elementów. Artefakty te są szczególnie widoczne w polu 3T, ale nie wpływają na ogólne bezpieczeństwo pacjenta. W praktyce oznacza to, że stałe elementy aparatu nie stanowią przeciwwskazania do badania, jednak mogą ograniczać jego wartość diagnostyczną w pewnych obszarach.

Warto jednak podkreślić, że aparaty wykonane z materiałów niemetalicznych, takich jak zamki szafirowe i porcelanowe są całkowicie neutralne wobec pola magnetycznego. Ich zastosowanie eliminuje problem artefaktów, co może być szczególnie ważne u pacjentów wymagających regularnej diagnostyki MRI, np. w przypadku schorzeń stawów skroniowo-żuchwowych.

Efekt termiczny:

Pole magnetyczne o wysokiej mocy może powodować nieznaczne nagrzewanie metalowych elementów aparatu ortodontycznego. Efekt ten jest bardziej zauważalny w polu 3T niż 1,5T, ale wciąż mieści się w granicach tolerancji pacjenta i nie stanowi zagrożenia klinicznego. Ważne jest, aby pacjenci byli informowani o możliwości wystąpienia niewielkiego dyskomfortu cieplnego podczas badania.

Ruchome elementy:

Przed badaniem MRI, szczególnie w polu 3T, wszystkie ruchome części aparatu ortodontycznego, takie jak łuki ortodontyczne, ligatury metalowe, sprężynki, haczyki i stopery oraz łuki podniebienne powinny zostać usunięte. Ich obecność w polu magnetycznym może powodować zakłócenia obrazu i wpłynąć na jakość diagnostyki. Warto więc wcześniej zaopatrzyć się w komponenty łatwe do wymiany po badaniu, takie jak:

• Ligatury metalowe lub elastyczne, takie jak ligatury typu “krewetki” lub elastyczne z krótkim paskiem od Proclinic.
• Sprężynki ortodontyczne do kontrolowanego przesuwania zębów, jak np. sprężynki otwarte i zamknięte na szpuli od H&H Orthodontics.
• Czy także haczyki ortodontyczne, takie jak zaciskowe haczyki do łuków Proclinic.

Dlaczego pole 3T jest istotne w diagnostyce ortodontycznej?

Diagnostyka ortodontyczna i stomatologiczna coraz częściej wymaga obrazów o wysokiej rozdzielczości, zwłaszcza w badaniach skomplikowanych struktur anatomicznych. Urządzenia MRI o mocy 3T oferują lepszą jakość obrazów, co przekłada się na skuteczniejszą diagnostykę w wielu kluczowych obszarach:

1. Stawy skroniowo-żuchwowe (TMJ): diagnostyka tego właśnie obszaru (TMJ) wymaga dokładnego zobrazowania krążka stawowego, powierzchni stawowych i więzadeł. Wyższa rozdzielczość obrazów w polu 3T pozwala lepiej ocenić patologie takie jak przemieszczenia krążka czy zmiany zapalne.
2. Patologie tkanek miękkich: ocena zmian nowotworowych, zapalnych czy innych patologii w obrębie głowy i szyi wymaga precyzyjnego obrazowania, które jest możliwe właśnie dzięki wysokiej mocy pola magnetycznego.
3. Zmiany chorobowe w trudno dostępnych obszarach: precyzyjna lokalizacja zmian w okolicach wymagających dużej szczegółowości diagnostycznej, takich jak okolice podniebienia czy zatok, staje się łatwiejsza dzięki lepszej jakości obrazów oferowanych przez skanery 3T.

Praktyczne wskazówki dla ortodontów:

1. Konsultacja z radiologiem: Przed zaplanowaniem badania MRI warto skonsultować się z radiologiem w celu oceny, czy obecność aparatu ortodontycznego może wpłynąć na jakość diagnostyki.
2. Wybór odpowiednich materiałów: U pacjentów wymagających częstych badań MRI zaleca się stosowanie zamków porcelanowych lub szafirowych, które są całkowicie neutralne magnetycznie.
3. Usunięcie ruchomych elementów: Przed badaniem MRI wszystkie ruchome komponenty aparatu powinny zostać usunięte, aby zapobiec zakłóceniom obrazów i zapewnić bezpieczeństwo pacjenta.

Diagnostyka obrazowa u pacjentów ortodontycznych - podsumowanie

Rezonans magnetyczny 1,5T i 3T jest bezpieczny dla pacjentów z aparatami ortodontycznymi, pod warunkiem uwzględnienia materiałów i konstrukcji aparatu. Skanery 3T oferują lepszą jakość obrazów, szczególnie przydatną w diagnostyce stawów skroniowo-żuchwowych. Przed badaniem należy usunąć ruchome elementy aparatu. Stałe elementy, takie jak zamki metalowe, mogą powodować artefakty obrazowe i niewielkie efekty termiczne, które nie zagrażają w żąden sposób bezpieczeństwu pacjenta. Warto jednak nadmienić, że optymalnym w tym zakresie rozwiązaniem będa zamki porcelanowe i szafirowe, które są całkowicie neutralne wobec pola magnetycznego, idealne dla osób często poddawanych MRI.