Asymetria w klasie II Angle’a – przyczyny, diagnostyka i strategie terapeutyczne

Asymetria w klasie II Angle’a jest jednym z częściej spotykanych wyzwań ortodontycznych – może subtelnie zaburzać proporcje twarzy, ale też znacząco wpływać na funkcję żuchwy i komfort codziennego życia. Aby zaplanować skuteczną terapię, konieczne jest zrozumienie jej źródła: czy problem tkwi w strukturach kostnych, w położeniu zębów, czy może w sposobie, w jaki pracuje cały układ stomatognatyczny. W dalszej części artykułu przybliżamy najczęstsze przyczyny tej wady, omawiamy proces diagnostyczny oraz przedstawiamy współczesne metody leczenia. 

Pozostając w tematyce ortodontycznej zachęcamy również do zapoznania się z naszymi wcześniejszymi publikacjami:

• Jak aparat Twin Block wpływa na pionowe proporcje twarzy u pacjentów w okresie wzrostu?
• Rezonans magnetyczny u pacjentów ortodontycznych – tak czy nie?

Z tego artykułu dowiesz się:

1. Najczęstsze przyczyny asymetrii w klasie II Angle’a – skąd się bierze problem?
2. Asymetria szkieletowa w klasie II – co dokładnie oznacza ten termin?
3. Czy asymetria klasy II może wynikać tylko z ustawienia zębów?
4. Jak czynniki czynnościowe wpływają na rozwój asymetrii klasy II?
5. Jak prawidłowo diagnozuje się asymetrię w klasie II Angle’a?
6. Na czym polega kliniczne badanie pacjenta z podejrzeniem asymetrii klasy II?
7. Jak analiza zdjęć cefalometrycznych i skanów 3D pomaga w rozpoznaniu asymetrii klasy II?
8. Jakie są obecnie dostępne metody leczenia asymetrii klasy II?

Jakie są najczęstsze przyczyny asymetrii w klasie II?

Asymetria może mieć różne podłoże. Najprościej można podzielić je na trzy grupy: szkieletowe, zębowe i czynnościowe.

Asymetria szkieletowa – co to oznacza?

Wskazana asymetria dotyczy sytuacji, w której jedna strona żuchwy lub szczęki rozwija się inaczej niż druga. Może chodzić np. o:

• mniejszą żuchwę po jednej stronie,
• inną pozycję kości,
• kompensacyjne ustawienie struktur w okolicy stawu skroniowo-żuchwowego.

Takie różnice wpływają na wygląd twarzy i sposób, w jaki żuchwa porusza się podczas mówienia czy jedzenia.

Kiedy asymetria wynika z ustawienia zębów?

W wymienionym przypadku kości są symetryczne, ale zęby ustawiają się nierówno. Najczęstsze powody to:

• jednostronne stłoczenia,
• nieprawidłowy tor wyrzynania zębów,
• brak miejsca po przedwcześnie utraconych zębach mlecznych.

Nawet niewielkie przesunięcia zębów potrafią wpłynąć na linię pośrodkową i zaburzyć okluzję.

Jak czynniki czynnościowe wpływają na asymetrię klasy II?

Jak zwracają uwagę m.in. beata Kawala i Joanna Antoszewska-Smith, na asymetrię mogą wpływać nawyki lub sposób żucia, np.:

• żucie tylko po jednej stronie,
• parafunkcje,
• zaburzenia w pracy stawów skroniowo-żuchwowych.

U młodych pacjentów takie czynniki mogą z czasem prowadzić do zmian w budowie kości.

Jak diagnozuje się asymetrię klasy II?

Aby we właściwy sposób zaplanować leczenie, ortodonta musi ustalić, z jakiego rodzaju asymetrią ma do czynienia. Pomaga w tym zarówno badanie gabinetowe, jak i diagnostyka obrazowa.

Na czym polega badanie kliniczne mające na celu diagnozę asymetrii klasy II?

Podczas wizyty ortodonta ocenia:

• symetrię twarzy w spoczynku i podczas ruchu,
• tor ruchu żuchwy,
• ustawienie zębów i relację między szczęką a żuchwą,
• sposób zagryzania i kontakty zębowe.

Często wykonuje się też krótkie nagrania, aby zobaczyć, jak pracuje żuchwa.

Jak przy diagnozowaniu asymetrii klasy II pomaga analiza zdjęć i skanów?

W diagnostyce wykorzystuje się:

• zdjęcia cefalometryczne (2D) do oceny proporcji kości,
• CBCT i skany wewnątrzustne (3D), które dają bardzo dokładny obraz struktur.

Diagnostyka 3D umożliwia precyzyjne zmierzenie różnic między stronami i zaplanowanie leczenia w sposób cyfrowy.

Jakie są możliwości leczenia asymetrii klasy II?

Dobór metody terapiii asymetrii klasy II zależy od wieku pacjenta i typu asymetrii.

Asymetria a leczenie ortopedyczne u dzieci i młodzieży:

U młodych pacjentów, którzy nadal rosną, można stosować:

• aparaty czynnościowe wspierające rozwój żuchwy,
• aparaty asymetryczne korygujące tor ruchu żuchwy,
• rozwiązania łączące elementy czynnościowe i mechaniczne.

Terapia jest najskuteczniejsza przed zakończeniem wzrostu. Dodatkowo w pracy ortodonty przydatne mogą być wyciągi wewnątrzustne, takie jak gumki ortodontyczne Proclinic, które pozwalają na precyzyjne korygowanie przesunięć zębów oraz relacji łuków, oraz zestawy do higieny ortodontycznej, jak np. Dentaid VITIS Orthodontic Kit, które ułatwiają utrzymanie czystości podczas noszenia aparatów stałych czy czynnościowych.

Asymetria a leczenie ortodontyczne u dorosłych:

U pacjentów po zakończonym wzroście stosuje się:

• wyciągi klasy II (często asymetryczne),
• miniimplanty TAD jako zakotwienie do przesuwania zębów i korygowania linii pośrodkowej,
• różne konfiguracje łuków i drutów.

Pozwala to precyzyjnie ustawić zęby i poprawić relacje między łukami.

Asymetria a leczenie ortognatyczne:

Jeśli diagnozowana asymetria wynika głównie z budowy kości, a pacjent zakończył wzrost, jedyną skuteczną opcją bywa zabieg chirurgiczny, który pozwala:

• ustawić kości we właściwej pozycji,
• poprawić proporcje twarzy,
• przywrócić prawidłową funkcję stawów.

Zwykle poprzedza go leczenie ortodontyczne przygotowujące do operacji.

Diagnostyka asymetrii w klasie II Angle’a - podsumowanie:

Asymetria w klasie II to problem, który może mieć różne przyczyny, dlatego tak ważna jest dokładna diagnostyka. Kluczowe elementy postępowania to:

• ustalenie, czy asymetria jest szkieletowa, zębowa czy czynnościowa,
• wykorzystanie nowoczesnych technik obrazowania,
• dobranie odpowiedniej metody leczenia: ortopedycznej, ortodontycznej lub chirurgicznej.

Źródła:

1. Kokich V.G., Kokich V.O., Asymetrie w ortodoncji – diagnostyka i leczenie, Forum Ortodontyczne, 2019.
2. Kawala B., Antoszewska-Smith J., Asymetrie łuków zębowych – znaczenie kliniczne i terapeutyczne, Ortodoncja Współczesna, 2018.
3. Kulesza S., Diagnostyka i leczenie wad klasy II z asymetrią, Magazyn Stomatologiczny, 2020.