Rodzaje nici chirurgicznych stosowanych w stomatologii

Trudno wyobrazić sobie prawidłowo działający gabinet stomatologiczny, na którego wyposażeniu brakuje nici chirurgicznych. Procedura zabiegowa szycia tkanek jest stosunkowo często pojawiającym się zadaniem w codziennej praktyce dentystycznej. Nici chirurgiczne stanowią niezbędny element w arsenale narzędzi stomatologicznych, umożliwiając skuteczne zamykanie ran po ekstrakcji zębów, zabiegach periodontologicznych, implantologicznych czy chirurgii jamy ustnej. Wybór odpowiedniego rodzaju nici jest kluczowy dla zapewnienia optymalnego gojenia, minimalizacji ryzyka infekcji oraz zapewnienia komfortu pacjenta. Standardowa klasyfikacja nici chirurgicznych uwzględnia kluczowe właściwości i wskazania co do zastosowań poszczególnych ich typów. 

Niniejsza analiza ma pomóc w wyborze najbardziej odpowiednich materiałów do szycia chirurgicznego. W tym wątku na pewno warte uwagi są publikowane wcześniej treści dotyczące materiałów i akcesoriów stomatologicznych stosowanych w gabinecie stomatologicznym, a także narzędzi dentystycznych w gabinetach stomatologicznych.

Z tego artykułu dowiesz się:

1. Do czego wykorzystuje się nici chirurgiczne w stomatologii. Zabiegi chirurgiczne stomatologiczne wymagają stosowania odpowiednich szwów, dobranych pod kątem indywidualnych uwarunkowań konkretnych przypadków klinicznych.
2. Jakie czynniki powinno się brać pod uwagę przy w wyborze określonego rodzaju nici chirurgicznych. 
3. Czym różnią się od siebie nici chirurgiczne rozpuszczalne i nierozpuszczalne. Ich dobór uwarunkowany jest przede wszystkim łatwością dostępu do pola operacyjnego oraz czasem, którego rana wymaga do właściwego zagojenia.
4. Z jakich materiałów produkowane są szwy chirurgiczne, i które z nich są najskuteczniejsze w obszarze działań stomatologicznych.
5. Czy kolor nici chirurgicznych ma znaczenie. Znajomość tego rodzaju standardowej identyfikacji zdecydowanie ułatwia dobór odpowiedniego do pracy narzędzia.
6. Jakie znaczenie dla jakości wykonywanego zabiegu ma liczba włókien użytych w produkcji nici chirurgicznych. Przy wyborze materiału do szycia należy zwrócić uwagę na ich mono- bądź multifilamentową strukturę.
7. Dlaczego nici chirurgiczne pokryte dodatkową powłoką są częstym wyborem chirurgów?
8. Jakie przełożenie na jakość wykonywanego szycia chirurgicznego ma grubość użytej do tego celu nici. 

Zastosowanie nici do szycia chirurgicznego w stomatologii

Szycie chirurgiczne w stomatologii jest nieodłącznym elementem wielu procedur stomatologicznych, włączając w to zarówno proste zabiegi, jak i bardziej skomplikowane operacje. Odpowiednie zastosowanie nici chirurgicznej do zszywania tkanek zapewnia właściwe gojenie, minimalizuje krwawienia i ryzyko powikłań pooperacyjnych. Wykonywane na co dzień zabiegi dentystyczne często wymagają szycia okolicznych tkanek i założenia szwów na dziąśle. Pośród najczęściej klasyfikowanych do szycia chirurgicznego procedur zabiegowych zalicza się:

Wyrywanie zębów — Po ekstrakcji zęba koniecznym może być założenie szwów w celu zamknięcia rany i zapewnienia odpowiedniego gojenia się tkanek okołowierzchołkowych.
Chirurgiczne leczenie chorób przyzębia — W przypadku zaawansowanych przypadków chorób przyzębia, takich jak zaawansowana paradontoza, może być konieczne przeprowadzenie zabiegów chirurgicznych, takich jak przeszczepy kości, regeneracja tkanek przyzębia lub chirurgiczne odsłanianie zębów. Szwów używa się po takich procedurach w celu zamykania ran i zapewnienia odpowiedniego gojenia tkanek.
Implantologia — Po wszczepieniu implantu zębowego do kości szczęki lub żuchwy, często konieczne jest założenie szwów w celu zamykania rany i utrzymania implantu w stabilnym położeniu podczas procesu gojenia.

Nici chirurgiczne - rodzaje

Rynek medyczny oferuje różne rodzaje nici chirurgicznych. Podczas ich wyboru należy wziąć pod uwagę kilka kluczowych czynników:

Miejsce zastosowania —  trudno dostępne obszary jamy ustnej wymagają od lekarza zakładania szwów, które wspierają proces gojenia bez konieczności ich późniejszego usuwania.
Czas gojenia — Dla obszarów wymagających dłuższego wsparcia, należy wybrać szwy dentystyczne, które będą spełniać swoją funkcję przy niezmiennym maksimum możliwości, przez odpowiednio długi czas.
Reakcja tkanki — Niektóre materiały mogą powodować większą reakcję zapalną w tkankach niż inne. Ważne jest, aby wybrać materiał, który jest dobrze tolerowany przez organizm pacjenta.
Wymagania estetyczne — W przypadku rany w widocznym miejscu, ważny może być wybór nici, które minimalizują widoczność szwu i pozostawiają jak najmniej widoczne blizny.

Podczas wyboru nici chirurgicznych lekarz stomatolog musi określić najbardziej preferowany dla potrzeb konkretnego pacjenta ich rodzaj. Decydujący o rodzaju szwów chirurgicznych stomatolog powinien wziąć pod uwagę różne indywidualne uwarunkowania, przede wszystkim stan zdrowia pacjenta, w tym możliwe do wystąpienia u niego uczelnie na nici chirurgiczne. Pod rozwagę musi również wziąć ich typ wchłanialności, materiał wykonania oraz inne cechy, które warunkują wygodę, ale i skuteczność wykonywanego szycia w jamie ustnej pacjenta.   

Nici chirurgiczne wchłanialne i niewchłanialne

Podstawowym kryterium ich podziału jest ich wchłanialność. Wybór odpowiednich pod tym względem szwów zależy od wielu czynników, w tym od lokalizacji rany, wymagań estetycznych oraz indywidualnych potrzeb pacjenta. Wyróżnia się zatem dwa rodzaje nici stomatologicznych:

Szwy dentystyczne rozpuszczalne, które ulegają stopniowej absorpcji przez tkanki ciała, aż do ich całkowitej degradacji. Całkowicie eliminuje to potrzebę ich usuwania. Są idealne do zastosowań wewnętrznych, gdzie dostęp do rany w celu usunięcia nici jest ograniczony. Ważną w kwestii wyboru nici wchłanialnych jest informacja na temat tego, ile czasu szwy dentystyczne się rozpuszczają.
Szwy dentystyczne nierozpuszczalne, które nie ulegają degradacji w organizmie i mogą pozostać w tkance na stałe lub wymagać usunięcia po określonym czasie. Są często wykorzystywane na zewnątrz, w miejscach wymagających dłuższego wsparcia dla rany, jak np. przy zakładaniu szwów na dziąsłach czy zamykaniu rany po ekstrakcji zęba.

Materiał produkcyjny nici stomatologicznych

Inną ważną cechą determinującą wybór nici chirurgicznych jest materiał, z którego zostały one wykonane. Rodzaj wykorzystanego do tego celu surowca wpływa na proces gojenia rany, ryzyko infekcji oraz komfort pacjenta. Stomatolodzy muszą dokładnie rozważyć cechy poszczególnych materiałów, aby wybrać najbardziej odpowiednie nici dla konkretnego przypadku. Możliwości mają trzy: nici syntetyczne, metalowe albo naturalne. 

Szwy dentystyczne syntetyczne

Materiały szewne syntetyczne są najczęściej wykorzystywanym typem nici stomatologicznych. Powodem tego są ich unikalne właściwości, które wpływają na ich odpowiednią wytrzymałość, ale i bezpieczeństwo i komfort pacjenta. Syntetyczne nici zostały zaprojektowane w taki sposób, aby zminimalizować potencjalne ryzyko reakcji zapalnej w tkankach. Ze względu na wykazywaną przez nie biokompatybilność są one również dobrze tolerowane przez organizm, co przekłada się na zmniejszenie ryzyka reakcji nie tylko zapalnych, ale i alergicznych. Syntetyczne nici projektowane są również w taki sposób, aby degradowały się w tkankach w różnych tempach, w zależności od potrzeb. Dzięki temu chirurg może wybrać nić, która zostanie wchłonięta przez organizm w optymalnym czasie dla danego procesu gojenia. Materiały syntetyczne wykorzystywane do produkcji nici chirurgicznych posiadają też różne warianty wytrzymałości, rozciągania i elastyczności, co jest kluczowe w zależności od miejsca wykonywania zabiegu. To, co wpływa na przewagę nici syntetycznych nad pozostałymi wykonanymi z innych materiałów, to wywoływana mniejsza reakcja tkankowa, która minimalizuje ryzyko formowania się blizn i powstawania infekcji. 

Syntetyczne szwy chirurgiczne zazwyczaj wykonywane są z:

Kwasu poliglikolowego (PGA) — Szwy chirurgiczne wykonane z tego materiału charakteryzują się dobrą przyczepnością tkankową i są stosunkowo łatwe w użyciu. Degradują w organizmie przez hydrolizę, co oznacza, że są absorbowane przez tkanki, eliminując potrzebę późniejszego ich usuwania.
Dobrym przykładem takich nici są szwy chirurgiczne marki Primadent PrimaPGA.
Kwasu polilaktycznego (PLA) — Nici z kwasu polilaktycznego degradują wolniej niż te z kwasu poliglikolowego, co może być korzystne w przypadku rany wymagającej dłuższego wsparcia.
Kopolimerów — Nici wykonane z kopolimerów, które łączą różne materiały syntetyczne, mogą oferować zróżnicowane czasy resorpcji i właściwości, dostosowane do specyficznych potrzeb gojenia.
Nylonu — Szwy stomatologiczne nylonowe charakteryzują się wysoką wytrzymałością i elastycznością. Nici nylonowe są gładkie, co ułatwia ich przeprowadzanie przez tkanki, ale nie są absorbowane przez organizm, co oznacza, że muszą być usunięte po ostatecznym zagojeniu rany.
Za przykład mogą posłużyć znane na rynku stomatologicznym niewchłanialne nici chirurgiczne PrimaNylon firmy PrimaDent.
Polipropylenu — Nici polipropylenowe mają bardzo niską reaktywność z tkankami i często są wybierane do zastosowań wymagających minimalnej reakcji zapalnej.

Szwy dentystyczne metalowe

Pośród asortymentu ze stomatologicznymi materiałami do szycia znajdują się także nici wykonane ze stali nierdzewnej. Są one wykorzystywane w bardziej specyficznych przypadkach, np. podczas mocowania ciężkich implantów. Jest to materiał o wysokiej wytrzymałości, ale jego zastosowanie w stomatologii jest ograniczone ze względu na sztywność i trudność w użyciu. Wyjątkowa specyfika nici metalowych sprawia, że w sposób szczególny należy się także z nimi obchodzić. Aby opisywanych nici nie uszkodzić, lekarz powinien postępować z nimi wyjątkowo ostrożnie: wykonywane węzły nie powinny być dociskane zbyt mocno, do ich przecinania należy używać dedykowanych temu zadaniu nożyczek, a końce szwów trzeba zagiąć w taki sposób, aby nie wystawały. 

Naturalne szwy dentystyczne

Osobną kategorię stanowią naturalne nici stomatologiczne, które obecnie w medycynie, ze względu na rozrastającą się ofertę nici syntetycznych, są stosowane coraz rzadziej. W zasadzie ten typ nici został niemal zupełnie zajęty przez jedwab, który jako w pełni naturalny materiał budulcowy, znajduje wciąż skuteczne zastosowanie w zabiegach chirurgicznych. Nici chirurgiczne wykonane z jedwabiu są wyjątkowo przyczepne, delikatne w dotyku, a także pozbawione pamięci skrętu.  Ich niekwestionowanym walorem jest także ich doskonała poręczność i łatwość wiązania. Niemniej ich wytrzymałość wraz z czasem ulega zmniejszeniu, a ich naturalne pochodzenie może prowadzić do większej reakcji zapalnej w tkankach niż materiały syntetyczne.
Naturalne nici produkuje między innymi firma Proclinic, która w swoim asortymencie posiada plecione i niewchłanialne szwy jedwabne.

Inne klasyfikujące nici chirurgiczne parametry

Szwy chirurgiczne dzieli się również ze względu na inne ich cechy, takie jak: kolor, strukturę nici, obecność warstwy powlekającej czy grubość. One również odnoszą się do konkretnych właściwości materiałów, które wpływają na jakość pracy i efekt wykonanego z ich użyciem szycia. 

Kolor nici chirurgicznych

Kolor nici chirurgicznych nie jest tylko kwestią estetyki, ale ma praktyczne znaczenie, ułatwiając identyfikację i orientację podczas zabiegów chirurgicznych. Kolory te nie mają wpływu na właściwości mechaniczne lub biologiczne nici, ale są kluczowe dla zapewnienia lepszej widoczności i precyzji podczas zabiegów chirurgicznych. Producentów obowiązują określone standardy i zasady dotyczące kolorowania nici, które mają na celu pomóc chirurgom w szybkim rozpoznawaniu typu i właściwości nici. Wyróżnia się pięć podstawowych rodzajów nici chirurgicznych pod względem koloru:

Nici białe lub naturalne — To tradycyjny kolor dla wielu typów nici, zarówno resorbowalnych, jak i nieresorbowalnych. Ten rodzaj nici wykorzystywany jest podczas zabiegów, w których kluczowym jest aspekt estetyczny wykonania szycia. Nici białe są łatwe do zauważenia na większości tkanek, jednak mogą być trudniejsze do zidentyfikowania w przypadku pracy na tkankach bardzo jasnych.
Nici niebieskie bądź granatowe — To popularny kolor dla nici syntetycznych, zwłaszcza resorbowalnych. Kolor ten kontrastuje z większością tkanek, co ułatwia wizualizację i manipulację nicią podczas zabiegu. Szwy granatowe rekomendowane są szczególnie w przypadkach, kiedy widoczność pola operacyjnego jest mocno ograniczona. 
W celu podania przykładu nici chirurgicznych w kolorze niebieskim można wskazać produkt marki Braun B.: niewchłanialne szwy jednowłóknowe Dafilon.
Nici zielone — Produkowane są z poliestru, co czyni je wyjątkowo wytrzymałym materiałem do szycia. Są używane w przypadkach, gdy oprócz trwałości i poręczności używanych nici, potrzebna jest wyraźna ich wizualizacja na tle różnych tkanek. 
Nici czarne — Zazwyczaj wykonane są z jedwabiu lub innych syntetycznych materiałów nieresorbowanych. Są łatwe do zauważenia na tle jasnych tkanek. Ich intensywna barwa warunkuje konieczność stosunkowo szybkiego ściągnięcia szwów, stąd stosowane są do zabiegów, które przewidują stosunkowo krótkie gojenie się rany. 
Nici fioletowe — Często są wykonywane z resorbowalnych materiałów syntetycznych, przez co po zagojeniu rany nie ma konieczności ich usuwania.  Fioletowy kolor pomaga w doskonałym różnicowaniu nici od otaczających tkanek, zwłaszcza w skomplikowanych procedurach chirurgicznych.

Struktura nici chirurgicznych

Szwy do zabiegów chirurgicznych mogą być również klasyfikowane na podstawie ich struktury, jako monofilamentowe lub multifilamentowe. Każdy typ ma swoje unikalne cechy, które wpływają na ich użytkowanie oraz na ostateczny wynik gojenia. 

Monofilamentowe nici chirurgiczne — Są wykonane z pojedynczego pasma nici, co sprawia, że są gładkie i mniej porowate. Dzięki temu przeciąganie ich przez tkanki napotyka mniejszy opór i tym samym ogranicza ich uszkodzenia. Co więcej, szwy te posiadają mniejszą powierzchnię dla bakterii do adhezji, przez co charakteryzują je właściwości przeciwzapalne. Problem mogą jednak stanowić wykonywane z ich użyciem węzły, które ze względu na wykazywaną gładkość są bardziej podatne na rozwiązywanie się.   
Na rynku artykułów stomatologicznych obecne są m.in. monofilamentowe nici chirurgiczne Proclinic.
Multifilamentowe nici chirurgiczne — Składają się z wielu cienkich pasm, które odpowiednio splecione lub skręcone ze sobą tworzą jedną nić. Ich struktura sprawia, że tego typu nici stomatologiczne są bardziej elastyczne i łatwiejsze do użycia podczas wiązania węzłów. Ze względu na swoją bardziej porowatą strukturę mają też większą tendencję do zatrzymywania bakterii, co może zwiększać ryzyko infekcji. Ich tekstura może powodować większe uszkodzenia tkanki podczas przeciągania niż w przypadku nici monofilamentowych. Ze względu na swoje właściwości używane są w chirurgii, gdzie wymagana jest elastyczność i wytrzymałość na rozciąganie.

Wersja powlekana szwów stomatologicznych

Niemniej istotną kwestią w wyborze chirurgicznych nici dentystycznych jest informacja na temat ich powlekania. Aplikowana na zewnątrz powierzchni nici warstwa powłoki może być wykonana z różnych materiałów, takich jak: wosk, teflon, silikon, czy też innych biokompatybilnych substancji. Powłoka na zewnętrznej powierzchni nici zmniejsza tarcie między nitką a tkanką, co ułatwia jej prowadzenie, tworzenie precyzyjnych szwów, ale co równie ważne —  zmniejsza ryzyko uszkodzenia tkanek podczas szycia. Dodatkowa powłoka zwiększa elastyczność nici, co jest szczególnie przydatne w przypadku skomplikowanych zabiegów chirurgicznych, gdzie wymagana jest duża precyzja i łatwość w prowadzeniu nitki przez tkanki. Powlekanie nici dodatkową warstwą ma również na celu ułatwić manipulację nicią i zapobiegać utracie nad nią kontroli. Powłoka może zapewniać dodatkową ochronę przed zanieczyszczeniami, a niektóre rodzaje powłok mogą mieć właściwości przeciwzapalne lub antybakteryjne, co może zmniejszyć ryzyko reakcji tkankowej i infekcji pooperacyjnej.
Tego typu nici produkuje m.in. firma Braun B. W swoim asortymencie posiadają, chociażby powleczone kopolimerem glikolidu i l-laktydu oraz sterynianem wapnia wchłanialne szwy Novosyn. 

Nici chirurgiczne — rozmiary

Wreszcie ostatnią, ale wcale nie mniej ważną cechą, którą lekarze kierują się podczas wyboru odpowiedniej dla konkretnego zabiegu nici chirurgicznej, jest jej grubość. Podstawową zasadą jest stosowanie najcieńszych szwów przy jednoczesnym zachowaniu ich odpowiedniej wytrzymałości. W związku z tym, rozmiary nici chirurgicznych można podzielić na trzy podstawowe warianty: szwy cienkie, o średniej grubości i grube. To, na jaki rodzaj nici zdecyduje się stomatolog, będzie mieć bezpośrednie przełożenie na proces gojenia się rany oraz ostateczny wygląd blizny. 

Wybór nici dentystycznych — podsumowanie

Wybór odpowiednich nici chirurgicznych ma kluczowe znaczenie dla przebiegu i wyniku zabiegów stomatologicznych. Istnieją różne ich rodzaje, których to właściwy dobór powinien być poparty konkretnymi zaleceniami klinicznymi oraz specyficznymi wymaganiami zabiegowymi każdego indywidualnego przypadku. Odpowiedni wybór nici może przyczynić się do poprawy efektywności wykonanego szycia, minimalizacji powikłań pooperacyjnych oraz przyspieszenia procesu gojenia się tkanek.