Próchnica zębów mlecznych — metody leczenia ubytków u dzieci

Leczenie ubytków w zębach mlecznych stanowi kluczowy element profilaktyki i terapii stomatologicznej u dzieci. Przedwczesne wypadanie zębów mlecznych może prowadzić do problemów ortodontycznych, takich jak stłoczenia zębów, skrócenie łuku zębowego czy zaburzenia wyrzynania zębów stałych. Ropne stany zapalne zębów mlecznych i towarzyszące im obrzęki mogą stanowić poważne zagrożenie dla ogólnego zdrowia dziecka. Dlatego właśnie tak kluczowa jest szybka i odpowiednia interwencja stomatologiczna, już na samym początku rozwoju próchnicy. Należy raz na zawsze w myśl społeczną zakorzenić potrzebę właściwej profilaktyki zębów mlecznych, która jest tak samo ważna, jak troska o zdrowie zębów stałych.

Niniejszy artykuł omawia najnowocześniejsze i najbardziej efektywne metody leczenia ubytków w zębach mlecznych. Opisuje takie techniki jak ozonowanie, laserowe usuwanie próchnicy, lapisowanie oraz innowacyjne wypełnienia światłoutwardzalne czy glasjonomerowe. Specjaliści pedodoncji w swojej codziennej praktyce często mierzą się z wyzwaniem łączenia skutecznego i bezpiecznego leczenia ubytków, z jednoczesnym dbaniem o komfort i dobre samopoczucie najmłodszych pacjentów.

Z pewnością podejmowany w tym artykule temat kompleksowo uzupełnią poprzednie teksty poświęcone: profilaktyce próchnicy u najmłodszych oraz sposobom motywowania pacjenta do dbania o prawidłową higienę jamy ustnej.

Z tego artykułu dowiesz się:

1. Na czym polega metoda ozonowania zębów i jaką rolę odgrywa ona w profilaktyce i leczeniu zębów mlecznych.
2. Jakie są korzyści laserowego usuwania próchnicy w przypadku leczenia zębów mlecznych.
3. Co to jest lapisowanie zębów i jaki ma wpływ na profilaktykę narażonych na działanie próchnicy zębów mlecznych. 
4. Jakich wypełnień używa się do leczenia zębów najmłodszych pacjentów. 
5. Czy kolorowe plomby są trwałe?
6. Jak przebiega proces leczenia kanałowego w przypadku zębów mlecznych I dlaczego nie należy lekceważyć żadnego bólu zęba dziecka.
7. Co jest podstawą do ekstrakcji zęba mlecznego i dlaczego jest to ostateczne rozwiązanie.

Leczenie ubytków w zębach mlecznych – ozonowanie zębów

Jedną z chętniej wybieranych przez lekarzy form leczenia ubytków w zębach mlecznych jest ich ozonowanie. Metoda ta wykorzystuje właściwości wskazanego gazu do eliminacji bakterii oraz wzmacniania struktury zęba. Jest ona szczególnie polecana dla dzieci ze względu na jej delikatność i bezinwazyjność. Ozon jest bezpieczny dla tkanek i neutralny w smaku. Jego działanie dezynfekujące jest niezwykle szybkie – całkowite odkażanie tkanek zęba może trwać zaledwie 20 sekund. Wykazuje działanie bakteriobójcze, grzybobójcze i przeciwwirusowe, a także dezaktywuje produkty metabolizmu bakterii odpowiedzialnych za próchnicę, takich jak Streptococcus mutans. Proces ozonowania jest niezwykle prosty i bezbolesny. Na ząb zakłada się silikonowy kapturek, który jest połączony z ozonatorem, który w zamkniętym obiegu szybko eliminuje bakterie i dezynfekuje powierzchnię poddawanego leczeniu zęba.
Niemniej metoda ta jest najbardziej efektywna jedynie w przypadku wczesnych stadiów próchnicy mleczaków, ograniczających się do szkliwa. Gdy zmiany próchnicze penetrują głębiej i tkanki zęba stają się miękkie, konieczne jest użycie tradycyjnych metod leczenia. Ozonowanie w takich przypadkach może jedynie je wspomagać. Co więcej, należy również mieć na uwadze przeciwwskazania do stosowania ozonoterapii, takie jak: astma, choroby serca, nadczynność tarczycy, schorzenia neurologiczne (w tym padaczka) alergie na ozon, zaburzenia krzepnięcia krwi oraz małopłytkowość. Wszystko to sprawia, że leczenie zębów mlecznych ozonem sprawdzi się jedynie w wąskiej grupie przypadków, choć trzeba także zaznaczyć, iż jest ona najbardziej preferowanym leczeniem zatroskanych rodziców małych pacjentów.  

Laserowe usuwanie próchnicy w zębach mlecznych

Kolejną innowacyjną techniką leczenia ubytków w zębach mlecznych jest wykorzystanie do tego celu działania lasera, który precyzyjnie i w bezbolesny sposób usuwa uszkodzone tkanki. Jest to coraz częściej wybierane przez pedodontów rozwiązanie stomatologii zachowawczej, jako mniej inwazyjna alternatywa dla tradycyjnego borowania. Doskonale zatem sprawdzi się u najmłodszych pacjentów, którzy są bardziej wrażliwi na doświadczany w gabinecie dentystycznym dyskomfort. Laserowe leczenie próchnicy zębów mlecznych przynosi liczne korzyści. Przede wszystkim metoda ta pozwala na skuteczne usunięcie chorych tkanek zęba przy jednoczesnym zachowaniu jak największej ilości tkanki zdrowej. Tradycyjne wiertło nie jest w stanie tak dokładnie odróżnić zdrowych tkanek od zainfekowanych, co może prowadzić do większych ubytków. Laser ma także zdolność do eliminacji obecnych w jamie ustnej bakterii, co jest szczególnie ważne dla pacjentów z osłabionym układem odpornościowym lub problemami z krzepnięciem krwi.
Dużą zaletą tego rodzaju leczenia jest możliwość jego wdrażania bez konieczności zastosowania znieczulenia. Ponadto pozbawione jest ono wielu innych nieprzyjemnych dla młodego pacjenta doznań, takich jak: wibracje, nieprzyjemne dźwięki czy przegrzewanie się tkanek zęba, które towarzyszą klasycznemu leczeniu przy użyciu wiertła. Co więcej, istotnym atutem jest antybakteryjne działanie światła laserowego, które zapobiega ponownemu rozwojowi próchnicy w miejscu wcześniej leczonym.

Lapisowanie zębów mlecznych

Lapisowanie zębów u dzieci, zwane również impregnacją, to procedura mająca na celu wzmocnienie powierzchni zęba za pomocą specjalnych preparatów. Jest to skuteczna metoda zapobiegania powstawaniu ubytków w zębach mlecznych. Procedura ta polega na nasyceniu zębów mlecznych specjalnym środkiem, najczęściej azotanem srebra, zwanym lapisem. Ten preparat nie tylko wzmacnia strukturę zęba, ale również wykazuje działanie bakteriobójcze. Lapisowanie nie eliminuje istniejących zmian próchnicowych, lecz hamuje ich dalszy rozwój. Jest to szczególnie przydatne w przypadku głębokich ubytków spowodowanych próchnicą butelkową, które uniemożliwiają stosowanie tradycyjnych wypełnień. Impregnacja zębów staje się wtedy najlepszym rozwiązaniem.
Metoda lapisowania może być z powodzeniem stosowana już u bardzo małych dzieci, co pozwala na zahamowanie rozwoju próchnicy już we wczesnym dzieciństwie. Dodatkowo, unikając usunięcia zębów mlecznych przed ich naturalnym wypadnięciem, chroni ona dzieci przed potencjalnymi konsekwencjami zbyt wcześnie utraconych zębów, takimi jak problemy z wyrzynaniem zębów stałych czy zaburzeniami w rozwoju stawów skroniowo-żuchwowych. Jednak, istnieje pewna niedogodność związana z tą metodą - azotan srebra, który daje najlepsze rezultaty, zabarwia dotknięte próchnicą ząbki na czarno. W celu uniknięcia tego efektu, dentysta może zastosować inny preparat impregnujący, np. chlorek cynku, co pozwala na lapisowanie zębów na biało, jednak nie zapewnia tak skutecznej ochrony jak azotan srebra. Sama procedura lapisowania jest niezwykle prosta i krótka. Aby uzyskać najlepsze efekty, zabieg ten zaleca się powtarzać trzykrotnie w odstępach tygodniowych. W ten sposób lapisowanie zębów stanowi skuteczną metodę ochrony przed próchnicą zębów mlecznych, która może być stosowana już u najmłodszych pacjentów, zapewniając im zdrowy i silny uśmiech na długie lata.

Wypełnienia w zębach mlecznych

Kiedy powyższe metody z jakiegoś względu zawiodą lub okażą się niemożliwe do zastosowania, jedyną opcją dla ratowania zębów mlecznych przed wypadnięciem staje się zakładanie na ubytkach wypełnień. Proces ich zakładania w zębach mlecznych obejmuje kilka kroków, począwszy od przygotowania zęba i usunięcia zainfekowanej tkanki, aż po aplikację odpowiedniego materiału wypełniającego. Ważne jest precyzyjne wykonanie każdego etapu, aby zapewnić trwałe i estetyczne efekty.

Wypełnienia światłoutwardzalne w zębach mlecznych

Najczęściej wykorzystywanym rodzajem wypełnienia zębów mlecznych są kompozyty światłoutwardzalne pod wpływem światła UV lub LED. Ta metoda jest stosunkowo szybka, a przede wszystkim skuteczna, pozwalając na uzyskanie trwałych rezultatów. Wypełnienia światłoutwardzalne stosowane w leczeniu zębów mlecznych są podobne do tych używanych u dorosłych, choć z pewnymi istotnymi różnicami. Przede wszystkim, kompozyty używane u dzieci często zawierają dodatek fluoru. Fluor jest stopniowo uwalniany z wypełnienia, co pomaga wzmocnić strukturę zębową oraz zmniejsza ryzyko wystąpienia przyszłej próchnicy. Materiały te dostępne są w różnych odcieniach, co umożliwia dobranie koloru zbliżonego do naturalnej barwy zęba, zapewniając naturalny wygląd wypełnienia. Taki rodzaj leczenia z pewnością zaspokoi potrzeby rodziców wyjątkowo dbających o zdrowie zębów swoich dzieci.

Wypełniania glasjonomerowe w zębach mlecznych

Drugą opcją są wypełnienia glasjonomerowe, które stanowią alternatywną metodę leczenia dla znacznie uszkodzonych zębów mlecznych. Ten rodzaj cementu łączy się chemicznie, co zapewnia dobrą adhezję nawet w środowisku o wysokiej wilgotności, co czyni go idealnym wyborem przy dużych ubytkach, gdy stosowanie koferdamu nie jest możliwe. Oprócz tego chroni on ząb przed nawrotem próchnicy poprzez uwalnianie związków fluoru. Procedura aplikacji tego rodzaju wypełnienia jest stosunkowo prosta, co czyni ją atrakcyjną opcją dla niecierpliwych, młodszych pacjentów. Co więcej, wypełnienia glasjonomerowe są podatne na naturalne zużycie, co oznacza, że ścierają się w podobny sposób jak zdrowe zęby mleczne, co przyczynia się do prawidłowego rozwoju szczęki i kształtowania zgryzu.

Leczenie zębów mlecznych – kolorowe wypełnienie

Leczenie zębów mlecznych to często wyzwanie, dlatego coraz częściej wykorzystuje się kolorowe wypełnienia, aby uczynić ten proces bardziej przyjaznym i atrakcyjnym dla dzieci. Kolorowe plomby nie tylko poprawiają estetykę, ale również sprawiają, że wizyta u stomatologa staje się dla małych pacjentów radosnym wydarzeniem. Stosowanie kolorowych wypełnień ogranicza się do zębów mlecznych, ponieważ u dorosłych preferowane są niewidoczne wypełnienia. Kolorowe plomby mogą pomóc dzieciom przełamać lęk przed leczeniem zębów, zamieniając wizytę u dentysty w zabawę. Możliwość wyboru koloru sprawia, że dziecko czuje się zaangażowane i bardziej komfortowo podczas trwania zabiegu.
Wypełnienia te są wykonane z miękkiego kompozytu światłoutwardzalnego, podobnego do stosowanego u dorosłych, ale bardziej dostosowanego do potrzeb dzieci. Materiał ten ściera się wraz z zębami mlecznymi, co jest korzystne dla naturalnego rozwoju zgryzu. Ponadto, wiele kolorowych plomb uwalnia fluor, który wzmacnia zęby i chroni je przed próchnicą.

Wśród jakościowych kolorowych kompozytów można wskazać: materiał światłoutwardzalny od Cerkamed Rainbow Flow kolorowy oraz podobny mu produkt marki Voco z efektem brokatu.

Leczenie kanałowe zębów mlecznych

Leczenie kanałowe zębów mlecznych jest często konieczne i nie powinno być pomijane, zwłaszcza gdy występują poważne wskazania, takie jak głęboka próchnica prowadząca do zapalenia miazgi, urazy mechaniczne odsłaniające miazgę czy ropnie. Ten rodzaj leczenia, choć bardziej skomplikowany, jest kluczowy dla zachowania zdrowia jamy ustnej dziecka. Endodontyczne leczenie zębów mlecznych najczęściej jest konieczne przy głębokiej próchnicy, która dotarła do komory miazgi. Często zęby te są bardzo zniszczone i mają niewiele zdrowej tkanki. Zapalenie miazgi w zębach mlecznych może przebiegać bezobjawowo, ale u dzieci zazwyczaj występuje z bólem samoistnym i podczas jedzenia, reakcją na bodźce termiczne lub obrzękiem dziąseł. W takich przypadkach konieczne jest otwarcie zęba, odkażenie go, usunięcie zakażonej miazgi, aplikacja leku tymczasowego, a następnie ostateczne wypełnienie zęba. Leczenie kanałowe jest także wskazane w przypadku urazowego odsłonięcia miazgi, na przykład, gdy dziecko złamie ząb w wyniku upadku, a linia złamania sięga miazgi. Wszystkie zabiegi endodontyczne przeprowadzane są w znieczuleniu miejscowym, aby zminimalizować dyskomfort dziecka.

Kiedy usunąć próchnicowy ząb mleczny?

Usunięcie zęba mlecznego dotkniętego działaniem próchnicy jest ostatecznością i powinno być rozważane tylko wtedy, gdy inne metody leczenia zawiodły,  nie są skuteczne lub możliwe. Wyrwanie zęba mlecznego może się okazać konieczne, gdy ząb stanowi zagrożenie dla zdrowia ogólnego dziecka oraz prawidłowego rozwoju jego uzębienia. Przed podjęciem decyzji o ekstrakcji, niezbędne jest wykonanie dokładnej diagnostyki, w tym zdjęcia RTG, aby ocenić stopień uszkodzenia zęba i jego korzeni oraz stan otaczających tkanek. Ważne jest również, aby zabieg przeprowadzony był w odpowiednich warunkach, zapewniając dziecku komfort i minimalizując ból. Decyzja o ekstrakcji zęba mlecznego najczęściej pojawia się w przypadkach:

• Zaawansowanej próchnicy – która nie reaguje na leczenie zachowawcze i prowadzi do przewlekłego zapalenia miazgi lub tkanek okołowierzchołkowych. Gdy infekcja rozprzestrzenia się, tworząc ropnie lub powodując znaczny ból, ekstrakcja może być konieczna, aby zapobiec dalszym komplikacjom zdrowotnym.
• Urazu mechanicznego – usunięcie zęba mlecznego może być również konieczne w przypadku poważnych uszkodzeń strukturalnych zęba, uniemożliwiających jego skuteczną rekonstrukcję. Jeśli ząb jest tak zniszczony, że nie można go odbudować, ekstrakcja może być najlepszym rozwiązaniem.
• Stanu zapalnego – wywołujący ogólnoustrojowe objawy, takie jak gorączka, obrzęk twarzy czy trudności w jedzeniu. W takich przypadkach, usunięcie zęba może przynieść szybką ulgę i zapobiec poważniejszym powikłaniom.

Zabieg ekstrakcji zęba może być dla małego pacjenta wyjątkowo stresującym doświadczeniem. Aby złagodzić ten dyskomfort, stomatolodzy często wręczają dzieciom kolorowe akcesoria i zabawki po zakończonym leczeniu. Takie drobne upominki nie tylko poprawiają komfort małych pacjentów, ale także motywują ich do ponownych wizyt w gabinecie.
Świetnym przykładem takiego gadżetu są różnokolorowe pudełeczka na zęby, takie jak te oferowane przez markę Falcon. Tego typu kolorowe pojemniki sprawdzają się doskonale w przypadku konieczności wyrwania zęba mlecznego, pomagając uczynić to doświadczenie mniej traumatycznym i bardziej pozytywnym dla dziecka.

Leczenie zębów mlecznych – podsumowanie

Leczenie ubytków w zębach mlecznych u dzieci wymaga wykorzystania nie tylko dużej kreatywności i empatii, ale coraz częściej nowoczesnych technologii, które zapewniają efektywność i bezpieczeństwo. Dzięki metodom takim jak ozonoterapia, laserowe usuwanie próchnicy, lapisowanie oraz nowoczesne techniki wypełniania, stomatologia zachowawcza może zagwarantować dzieciom zdrowe i trwałe zęby na przyszłość. Dzięki współczesnym metodom stomatologicznym, dbanie o zęby mleczne staje się łatwiejsze i bardziej komfortowe dla dzieci.